#57: De Reis van de Luisteraar - over moed, verwondering en de kunst van het niet-weten | Arita Baaijens
Description
In deze aflevering van Het Expeditie Café ontmoet host Hendrik Jan Martens ontdekkingsreiziger, bioloog en schrijver Arita Baaijens.
Arita trok jarenlang met kamelen door de Sahara en te paard door Siberië, en onderzoekt tegenwoordig hoe we opnieuw kunnen leren luisteren naar natuur, landschap en zee.
Van de stilte van de woestijn tot het rumoer van de Noordzee — Arita laat zien dat de wereld met ons wil praten, als we bereid zijn echt te luisteren.
Een gesprek over moed, verwondering, leiderschap en de kunst van het niet-weten.
Key takeaways voor luisteraars
Er is geen vaste identiteit. In de stilte van de woestijn ontdekte Arita dat identiteit fluïde is — vrijheid ontstaat als je niet vastzit aan één rol of zelfbeeld.
Echt luisteren verandert alles. Niet alleen naar mensen, maar ook naar landschappen, dieren, geluiden, de zee — de wereld is vol stemmen.
De woestijn als spiegel. Extreme omstandigheden brengen helderheid, alertheid en een diepe vorm van zelfkennis.
De Noordzee heeft iets te zeggen. Arita pleit ervoor dat natuur zelf een stem krijgt in menselijke besluitvorming.
Verbeelding is een vorm van kennis. Wat niet in data te vangen is, telt ook — poëzie en wetenschap horen samen.
Ontdekken is een innerlijk proces. De echte expeditie is niet alleen buiten, maar ook in jezelf en in hoe je de wereld ziet.
Alles leeft, alles reageert. Zodra we natuur niet langer als decor maar als bondgenoot zien, verandert ons handelen fundamenteel.
Lessons learned over leiderschap
Leiderschap begint met luisteren.
Durf alleen te gaan.
Herken de grenzen van controle.
Verbeelding als kompas.
Geef stem aan het ongehoorde.
Fluïde identiteit = adaptief leiderschap.
Inspirerende quotes uit de aflevering
“De wereld praat terug — als je durft te luisteren.”
“Een gefixeerde identiteit bestaat niet. Dat inzicht gaf mij vrijheid.”
“De woestijn leert je wat echt belangrijk is: aandacht, vertrouwen, stilte.”
“Wij bouwen dijken tegen het water, maar soms ook tegen ons eigen gevoel.”
“Verbeelding is geen luxe. Het is een vorm van weten.”
“Zolang je jezelf vragen durft te blijven stellen, blijft het leven boeiend.”
“Op het moment dat je de natuur als bondgenoot ziet, verandert alles.”
Favoriet uitrustingsstuk van Arita
Een simpel peilkompas. Geen GPS, geen satelliet — alleen een kompas, een horloge en een pen. Daarmee navigeerde Arita duizenden kilometers door de Sahara.
Alle genoemde bronnen
Personen & Inspiraties
Alexandrine Tinne – Nederlandse ontdekkingsreiziger (1835–1869)
Carlo Bergmann – Duitse woestijnreiziger en mentor van Arita
Albert Dalomé – jager uit Papoea Nieuw-Guinea, leermeester in “akoestisch luisteren”
Alexander Oey – documentairemaker van Het gezicht van de Noordzee
Organisaties & Instellingen
Royal Geographical Society (Londen) – lid
Sahara Societeit Nederland – medeoprichter
Explorers Club (New York) – voormalig lid
Wings WorldQuest / Women of Discovery (VS) – Humanities Award en lid
Stichting Living Landscapes – door Arita opgericht onderzoeksplatform
Projecten & Locaties
Sahara, Soedan, Egypte – woestijnexpedities met kamelen
Altajgebergte, Siberië – reizen te paard, Zoektocht naar het Paradijs
Papoea Nieuw-Guinea – “akoestisch universum” van de jungle
Noordzee – onderzoeksproject In gesprek met de Noordzee
Films & Documentaires
Het gezicht van de Noordzee – documentaire KRO-NCRV door Alexander Oey (2024)
Theorieën / Concepten
Deep Mapping
Meerstemmigheid / Agency van natuur
Herwilderen technocratische Nederlandse taal
Systemisch en relationeel luisteren
Websites / Links
Belangrijke publicaties Arita Baaijens
1993 Een regen van eeuwig vuur.
2003 Woestijnnomaden.
2008 Desert Songs, een vrouw alleen in de woestijn.
2016 Zoektocht naar het paradijs. Een onderzoek naar waarheid en werkelijkheid in Centraal-Azië.
2018 Paradijs in de polder, wat landschap je vertelt.
2025 In gesprek met de Noordzee.
United States
